سینوزیت عبارت از التهاب و عفونت یک یا چند سینوس پارانازال است که می تواند بصورت حاد یا مزمن باشد و معمولاً بدنبال عفونت دستگاه تنفسی فوقانی URTI ایجاد می شود .
سینوسهای پارانازال در حالت طبیعی فضاهای استریل در استخوانهای صورت هستند و از ادامه پوشش مخاطی بینی پوشیده شده اند و از طریق مجرای کوچکی که Ostia نامیده می شود به داخل بینی راه پیدا می کنند . در دوره شیرخواری سینوس ماکزیلر و سینوس اتموئید می توانند دچار عفونت بشوند . سینوس فرونتال تا سن 6 – 10 سالگی و سینوس اسفنوئید تا سن 3 - 5 سالگی بندرت دچار عفونت قابل توجه می شوند . وقتی کودک دچار عفونت شدید اتموئید در چند سال اول زندگی بشود پنوماتیزاسیون سینوس های فرونتال ممکن است ناقص ایجاد شده یا اصلاً ایجاد نشود .
تمام مجاری خروجی سینوسها در نواحی زیر توربینت فوقانی و میانی تخلیه می شوند . سینوس های اسفنوئید و اتموئید خلفی در meatus فوقانی که زیر توربینت فوقانی قرار دارد تخلیه می شوند . مجاری خروجی سینوسهای ماکزیلر و اتموئید قدامی و فرونتال مجرای خروجی مشترکی در meatus میانی پیدا می کنند که این ناحیه Osteomeatal Complex نامیده می شود و با CT اسکن کرونال قابل مشاهده است . در بچه های کوچک منفذ سینوس بطور نسبی گشاد است و باعث اختباس ترشحات در سینوس و ایجاد درد که از علائم سینوزیت بزرگتر هاست نمی شود .
ترشحاتی که در سینوسها ایجاد می شوند توسط عمل مژکها به طرف منفذ آن ( Ostia ) رانده شده و وارد حفره بینی می شود . در افراد سالم حرکت ترشح سینوسها همیشه یکطرفه و بسوی مجرای خروجی آنست و این عمل از آلودگی سینوس ها توسط عوامل خارجی جلوگیری می کند و بنابراین مهمترین عامل دفاعی سینوسها از طریق عمل موکوسیلیاری آنهاست . موکوس محتوی موادی است که باکتری ها را از بین برده و از چسبیدن آنها به مخاط نیز جلوگیری می کند . از آنجائیکه مژکهائی که سطح سینوسها را می پوشانند موکوس ترشح شده داخل سینوسها را بطور مداوم به طرف خارج می فرستند بنابراین درناژ موفقیت آمیز یک سینوس بستگی به عمل مژکها ، و یسکوزیته موکوس و باز بودن مجرای خروجی سینوس دارد . عمل مژکها می تواند تحت تأثیر عواملی مانند عفونت و هیپوکسی موضعی در اثر بسته شدن مجرای خروجی سینوس قرار بگیرد .عوامل ژنتیک مانند Dyskinetic cilia syndrome یا عواملی مانند دهیدراتاسیون طولانی ، مصرف داروهای آنتی کولینرژیک و آنتی هیستامین ها ، دود سیگار و توکسین های شیمیایی و تعدادی از عفونتهای ویروسی نیز می تواند عمل این مژکها را تحت تأثیر قرار دهد .
همچنین اگر مجرای خروجی سینوس به عللی مانند تورم مخاط ، التهاب ایجاد شده توسط آلرژی یا ضایعات موضعی مسدود شود می تواند باعث سینوزیت شود . اختلالات ایمنی ( کمبود IgA و کمبود ساب کلاس های IgG و عدم توانائی پاسخ ایمونولژیک به آنتی ژنهای پلی ساکاریدی) یکی دیگر از عوامل ایجاد کننده سینوزیت عود کننده است . سینوزیت به سه صورت حاد ( کمتر از سه هفته ) تحت حاد ( سه هفته تا سه ماه ) و مزمن ( بیش از سه ماه ) می باشد . در هر بیماری که علائم عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی بیش از 7 – 10 روز طول بکشد یا علائم سرما خوردگی شدید بوده و با تب بالا و ادم اطراف چشم و درد صورت همراه باشد به سینوزیت حاد باید فکر کرد و از این نظر او را معاینه و بررسی کرد.
در معاینه بینی ممکن است چرک در meatus میانی در سینوزیت های ماکزیلر و فرونتال و اتموئید قدامی و یا meatus فوقانی در سینوزیت اسفنوئید یا اتموئید خلفی دیده شود . سردرد در بچه ها شایع نیست . در اتموئیدیت حاد مخصوصاً در شیرخواران و کودکان کم سن سلولیت اطراف چشم با ادم نسج نرم و قرمزی پوست روی آن مشاهده می شود .
بیمارانی که دچار سینوزیت مزمن هستند علائمی بصورت سرما خوردگی مکرر یا دائمی دارند . فارنژیت با یا بدون تونسیلیت ممکن است تنها شکایت بیمار باشد .
تعداد قابل توجهی از اینها ممکن است دچار اتیت حاد میانی یا اتیت سروز مزمن باشند . ترشحات دائمی پشت حلق ( PND ) در اینها ممکن است باعث لارنژیت بشود . ترشح بینی ممکن است رقیق یا غلیظ و رنگ روشن یا چرکی داشته باشد . سرفه بهنگام روز یا شب دارند . ممکن است این بیماران به علت عوارض ثانویه بیماری مانند برونشیت ، لارنژیت یا اتیت مراجعه کنند .
این بیماران بد بوئی دهان دارند . گرفتگی بینی و تنفس از طریق دهان باعث خشکی حلق و گلودرد در اینها می شود . بیمار کم اشتها شده و ممکن است دچار احساس خستگی باشد . ترشح پشت حلق شایع بوده و در غیاب عفونت آدنوئید یا عفونت حاد دستگاه تنفسی فوقانی علامت تشخیصی خوبی است .
گهگاه صبح ها بعد از بیدار شدن ، پف آلودگی غیر دردناک اطراف چشم دارند بچه های بزرگتر ممکن است از خوب تشخیص ندادن بوها و طعم غذا شکایت کنند . ممکن است در معاینه بینی چرک را در meatus میانی ببینیم که نشانه سینوزیت ماکزیلر یا فرونتال یا اتموئید قدامی است .
منبع خبر:کانال تلگرام دکتر مهدی نیکجو
