"قد کوتاه" یا "کوتاه قد" یک عبارت کلی برای توصیف کسانی است که قد کوتاهتر از حد متوسط همسن و سالان خود دارند. ممکن است کودک بسیار کوتاه قدتر از دوستان خود باشد اما از نظر سلامتی در وضعیت کاملاً خوبی قرار داشته باشد. بخصوص در صورتی که پدر و مادر کودک از حد متوسط کوتاهتر بوده اند، این امر صادق است. ژنتیک نقش اصلی را در تعیین قد افراد ایفا می‌کند.
با این حال ممکن است گاهی اوقات کوتاهی قد نشانگر وجود مشکلی در سلامتی باشد. در این موارد بسیاری از کودکان با درمان مناسب به قد نرمال میرسند، در مورد سایر کودکان ممکن است کوتاهی قد دائمی و مادام العمر باشد.
پزشک ابتدا قد کودک را اندازه گیری کرده و با جدول رشد مرجع مقایسه می‌کند. این نشان می‌دهد قد متوسط کودکان دیگر هم سن و هم جنس او چقدر است. براساس راهنمای انجمن اندوکرینولوژیست بالینی امریکا، اگر قد کودک در دو صدک پایینی گروه سنی خود قرار داشته باشد، کوتاه قد محسوب می‌شود.
چه عواملی باعث کوتاهی قد کودکان می‌شوند؟
کوتاهی قد در کودکان سه علت اصلی دارد که عبارتند از تاخیر رشد سرشتی، ژنتیک و بیماری‌ها.
تأخیر رشد سرشتی: برخی از کودکان دیرتر از دیگران رشد می‌کنند. این کودکان نسبت به سن خود کوچک هستند و اغلب دیرتر از دیگران وارد دوران #بلوغ می‌شوند. با این حال پس از اینکه رشد همسن و سالان آنها متوقف شد، رشد آنها همچنان ادامه پیدا می‌کند و در بزرگسالی معمولاً به رشد قدی طبیعی می‌رسد.
ژنتیک: اگر یکی از والدین یا هر دوی آنها کوتاه قد باشند، احتمال زیادی وجود دارد که کودک آنها نیز کوتاه قد شود. اگر هیچ علت پزشکی باعث کوتاهی قد والدین کودک نشده باشد، کودک آنها در کمال سلامت کوتاه قد می شود. بیماری‌ها: شماری از بیماری‌ها می‌توانند باعث کوتاه شدن قد شوند. این بیماری‌ها را می‌توان به چند گروه کلی تقسیم کرد:
بیماری‌های اندوکرین که در تولید هورمون‌ها تأثیر می‌گذارند. این بیماری‌ها شامل کمبود هورمون رشد، کم‌کاری تیروئید یا کمبود هورمون تیرویید و بیماری کوشینگ می باشند.
بیماری‌های مزمن نیز می‌توانند باعث کوتاه شدن قد کودک شوند، چرا که بر وضعیت سلامت عمومی او تأثیر می‌گذارند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به بیماری قلبی، آسم، بیماری التهابی روده ، دیابت، مشکلات کلی، کم‌خونی سلول داسی شکل و آرتروز روماتیسمی کودکان اشاره کرد.
مشکلات ژنتیکی که بر قد تأثیر می‌گذارند از جمله سندرم داون، سندرم ترنر و سندرم ویلیامز.
بیماری‌های اسکلتی و استخوانی مانند راشیتیسم یا آکوندروپلازی با تأثیر بر رشد استخوان می‌توانند باعث کوتاهی قد شوند.
مشکلاتی که در دوران بارداری رخ می‌دهد، می‌تواند بر قد کودک تأثیر بگذارد.
سوءتغذیه نیز می‌تواند منجر به #کوتاهی قد شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
تنها پزشک می‌تواند مشخص کند آیا کوتاهی قد کودک شما عامل پزشکی دارد یا خیر. این فرایند زمان‌بر است. به همین علت بسیار مهم است که کودک را به طور منظم برای چکاپ به پزشک نشان دهید.
خود شما نیز می‌توانید به قد کودک و وضعیت سلامتی و نظارت داشته باشید. برای این کار سؤالات ذیل را از خود بپرسید:
آیا کودک من خیلی کوتاهتر از همکلاسیهای خود است؟
آیا رشد کودک من کم شده است؟
آیا لباس‌های سال قبل کودک هنوز برای او به همان صورت راحت و اندازه هستند؟
آیا کودک من زیاد خسته می‌شود؟
تشخیص علت کوتاهی قد
پزشکی قد، وزن و طول پای کودک را اندازه می‌گیرد و از شما سؤالاتی در مورد سابقه پزشکی خانواده و کودک سؤال می‌کند. این سؤالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
قد متوسط خویشاوندان چقدر است؟
آیا سابقه بیماری در خانواده شما وجود دارد؟
چه زمانی والدین کودک به #بلوغ رسیده اند؟
تولد فرزند چگونه بوده است؟
آیا الگویی در رشد کودک وجود دارد؟
رژیم غذایی معمول کودک چیست؟
آیا علائم و نشانه های دیگری از هر گونه مشکل احتمالی وجود دارد؟
در صورتی که پزشک به مشکل پزشکی عامل کوتاهی قد شک داشته باشد، آزمایش‌هایی به شما توصیه می‌کند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
عکس پرتوی ایکس از صفحات رشد استخوان دست چپ برای بررسی رشد کودک نسبت به سن او
غربالگری کمبود هورمون رشد
آزمایش خون کامل برای بررسی هر گونه بیماری خونی
آنالیز دی ان ای برای بررسی سندروم ترنر در دختران و بیماری‌های ژنتیکی دیگر
آزمایش خون برای بررسی تیروئید، کبد، کلیه و مشکلات دیگر
تصویر برداری برای بررسی تومور
درمان کوتاهی قد
درمان کوتاهی قد بستگی به علت ایجاد کننده آن دارد. برای درمان کوتاهی قد ناشی از کم‌کاری تیروئید، از درمان جایگزین هورمون تیروئید استفاده می‌شود. در موارد کمبود هورمون رشد از تزریق هورمون رشد برای درمان استفاده می‌شود. همچنین برای شماری از بیماری‌های دیگر از جمله سندروم ترنر و نارسایی مزمن کلیه از این روش ممکن است استفاده شود.
توجه داشته باشید همه موارد کوتاهی قد نیاز به درمان ندارند. در کودکانی که کوتاهی قد طبیعی است هیچ درمانی لازم نیست.
منبع خبر:کانال تلگرام دکتر مهدی نیکجو
