در کودکان سنین پیش دبستانی، کنجکاوی دربارهٔ بدن خود و والدین، یک پدیده طبیعی است. پی بردن به اینکه لمس نقاطی از بدن، منجر به ایجاد احساس لذت میشود، به عنوان بخشی از کنجکاوی های جنسی کودک، و بروز خودارضایی در نتیجهٔ آن، به معنای انحراف، اختلال یا مهارگسیختگی جنسی در کودک نیست.
تلاش برای حذف کردن کامل یک رفتار، یا برچسب زدن به آن به عنوان یک رفتار زشت و بد، میتواند باعث شروع بازی قدرت و مقاومت از سوی کودک شود. کنار زدن ناگهانی پتوی کودک با حسی از دستگیر کردن یا تنبیه او، میتواند باعث شکل گیری احساسات ناسالمی در ارتباط با لذت، مسائل جنسی و حتی تصویر ذهنی کودک از بدنش شود.
بنابر‌این اولین توصیه به والدینی که متوجه خودارضایی در کودک میشوند، این است که آرامش خود را حفظ کرده و از القای احساس شرم در کودک پرهیز کنند. برخلاف بسیاری از باورهای رایج، میل کودک به لمس ناحیه تناسلی باعث اختلال بینایی، توقف رشد، انحراف جنسی و .. در او نمی‌شود. در حالیکه القای احساس شرم به کودک میتواند باعث اثرات منفی بر اعتماد به نفس، و احساس او نسبت به مسائل جنسی تا دوران بزرگسالی، شود.
حواسپرتی (Distraction) یک تکنیک رفتاری مناسب برای کاهش خودارضایی است. باید دانست که طبیعت کودکان از احساس خلاء و سکون گریزان است. اگر دستهای کودک آزاد باشد و موضوع بهتری برای مشغول کردن دست هایش نداشته باشد، میتواند به صورت عادتی به خودارضایی روی بیاورد.
برای تغییر مسیر دستهای کودک از خودارضایی به سمت فعالیتی دیگر، بهتر است که به جای اشاره مستقیم به رفتارش، او را به فعالیتی جایگزین مانند شروع یک بازی دعوت کرد، او را در آغوش گرفت، یا با قرار دادن یک اسباب بازی در دستهایش، نیاز او را به خود-تحریکی از بین برد.
در سنین ۴ یا ۵ سالگی، کودکان خود به واکنش اطرافیان در صورت انجام خودارضایی حساس میشوند و اغلب، خودارضایی را در تنهایی انجام میدهند. اما در صورت تکرار این رفتار در جمع، توصیه میشود که بدون ایجاد احساس شرم، با کودک راجع به این موضوع صحبت شود.
اگر چه یک کودک سه یا چهار ساله نیاز به آگاهی کامل و پرجزئیات از مسائل جنسی، تولید مثل و .. ندارد، اما گفتگو با او دربارهٔ خودارضایی، و توضیح دادن به او راجع به اینکه شما متوجه رفتارش هستید، کمک کننده است. میتوان به کودک توضیح داد که اگرچه والدین درک میکنند که این رفتار به او احساس لذت و آرامش می‌دهد، اما لمس کردن اندامهای جنسی یک فعالیت خصوصی و محدود به محل هایی مانند دستشویی، اتاق خود و رختخواب است.
✳️ بسیاری از اوقات کودکان از خودارضایی برای آرام کردن خود استفاده میکنند. هنگامی که کودک احساس اضطراب یا ناکامی داشته باشند، این رفتار میتواند به او احساس لذت و کنترل بدهد. بر همین اساس، توصیه میشود که برای تأمین تماس فیزیکی کافی با کودک، حداقل یک ساعت در روز، والدین زمان خود را در کنار کودک، همراه با تأمین محبت فیزیکی مانند در آغوش گرفتن و نوازش کردن او سپری کنند.
برای یک کودک سه یا چهار ساله، که بیش از هر زمان دیگر، در تلاش برای کسب توجه والدین است، نگرانی و تمرکز افراطی والدین بر رفتاری مانند خودارضایی، باعث نتیجه معکوس و تقویت رفتار در کودک خواهد شد.
در بسیاری از موارد خفیف و گهگاهی، خودارضایی از جمله رفتارهایی است که نادیده گرفتن یا استفاده از روشهای غیرمستقیم مانند حواسپرتی، منتهی به مهارشدن خود به خودی آن تا سنین مدرسه خواهد شد. و در عین حال باید دانست که تکرار اجبارگونه و افراطی آن در کودک، میتواند نشانه ای از یک اضطراب یا کمبود هیجانی نیازمند دریافت کمک حرفه ای باشد.
