چه‌وقت می‌گوییم کودک دچار یبوست شده است؟

وقتی کودک این 3 علامت را با هم داشته باشد دچار یبوست شده است:

-مدفوع سفت، خشک یا تکه‌تکه.

-گریه و زورزدن هنگام دفع. (زورزدن تنها نشانه یبوست نیست.)

-مدفوع‌نکردن برای 2 تا 3 روز در کودکانی که شیرخشک می‌خورند و یک هفته برای کودکانی که شیر مادر می‌خورند. (وقتی مدفوع نرم است، دفع یک‌بار در هفته به معنی یبوست نیست.)

-اشتهای کم، وزن نگرفتن و خونریزی از مقعد.

در ماه‌های اول تولد، روزی چند بار دفع یا حتی یک‌بار در هفته طبیعی است. در موارد نادر می‌تواند بین هر بار دفع 3 هفته هم فاصله بیفتد. بچه‌هایی که شیر مادر می‌خورند، معمولا تا 2 تا 3 ماهگی حرکات روده زیادی دارند و مدفوعشان زردرنگ است. با شروع غذای جامد، حرکات روده تغییر می‌کند و ممکن است شکم کودک روزی چند بار یا هر 2 یا 3 روز یک‌بار کار کند. برخی بچه‌ها به‌علت دریافت ترکیب‌های جدید موادغذایی، دچار یبوست خفیف می‌شوند. اگر کودک غذای جامد زیاد مصرف کند، ممکن‌است به‌علت کم‌آبی دچار یبوست شود.

یک بچه سالم که شیر مادر می‌خورد به‌ندرت دچار یبوست می‌شود. بیشتر شیرخواران هنگام تغییر شیر مادر به شیرخشک یا آغاز تغذیه تکمیلی و شروع غذای جامد، دچار یبوست می‌شوند. این 7 مورد از علل یبوست شیرخواران است.

1. معمولا علت یبوست در کودکان غذاست اما در برخی موارد می‌تواند علامت یک بیماری جدی باشد. علت یبوست در نوزادانی که شیر مادر می‌خورند، اغلب مادرزادی است مانند سیستیک فیبروزیس، دیابت بی‌مزه، کم‌کاری تیرویید و نقص‌های مادرزادی در روده و مقعد

2. بیشتر شیرخواران هنگام شروع غذای جامد یبوست را تجربه می‌کنند. بعضی غذاها اگر زود یا به مقدار زیاد استفاده شوند، یبوست ایجاد می‌کنند.موز، برنج، نان سفید، سیب‌زمینی، ماست، پنیر و پاستا غذاهایی هستند که باعث کندی حرکت روده شده وباعث یبوست می شوند.

در بچه‌هایی که شیرخشک می‌خورند، مایعات کم، فیبر کم، تغییر نوع شیرخشک (غلظت بیشتر، بدون لاکتوز، حاوی کازیین) می‌تواند باعث ابتلا به یبوست شود. 

3.یکی دیگر از دلایل یبوست کودکان کم شدن آب بدنشان است. وقتی بدن کودک کم‌آب می‌شود، از آنچه کودک می‌خورد آب جذب می‌کند و درنتیجه مدفوع سفت و خشک و دفع آن سخت می‌شود.

4. مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن، آنتی‌بیوتیک، استامینوفن یا ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی می‌تواند باعث ابتلا به یبوست شود.

5. مکمل‌های آهن (البته آهن موجود در شیرخشک یبوست ایجاد نمی‌کند).

6. آلرژی غذایی نیز از دیگر علل ابتلا کودکان به یبوست است.

7. اختلالات متابولیکی

برای درمان یبوست چه کنیم؟

اگر نوزاد دچار یبوست شد، به پزشک مراجعه کنید و اگر سن کودک بیشتر است، اقدام‌های زیر را انجام دهید:

-دستانتان را چرب کنید و شکم کودک را از قسمت پایین به سمت بیرون و در جهت عقربه‌های ساعت ماساژ دهید. اگر کودک احساس راحتی و آرامش کرد و از این کار لذت برد، ماساژ را ادامه دهید.
-کودک را به پشت بخوابانید، پاهایش را بگیرید و به‌آرامی ‌‌به شکل دایره‌ای حرکت دهید. این کار باعث حرکت عضلات شکم، فشار ملایم به روده و تسهیل حرکت آن می‌شود.
-حمام گرم می‌تواند کودک را آرام و به دفع راحت‌تر کمک کند. می‌توانید در حمام شکم کودک را ماساژ بدهید. برای اینکه مدفوع سفت راحت‌تر دفع شود، با مقداری وازلین اطراف مقعد را چرب کنید.
-اگر به کودک شیرخشک می‌دهید، طبق دستورالعمل شیر را تهیه کنید. اضافه‌کردن مقدار بیشتری شیر می‌تواند باعث ابتلا به یبوست یا مشکلات دیگر شود.
-اگر کودک 4 تا 6 ماه دارد، مصرف حریره‌بادام و پوره میوه یا سبزی را به رژیم غذایی او اضافه کنید. این غذاها فیبر زیادی دارند و از یبوست پیشگیری می‌کنند. خوردن آب‌آلو ناشتا نیز از یبوست پیشگیری می‌کند.
-اگر کودک غذای جامد می‌خورد، به او پوره هلو و آلو و به جای برنج، جو بدهید.
-علاوه بر شیردهی روزی چند بار، آب جوشیده سرد به کودک بدهید. از 60 تا 120 میلی‌لیتر آغاز و طبق میل کودک مقدار آن را کم یا زیاد کنید. به یاد داشته باشید آب نباید جایگزین شیردهی شود.
-اگر آب کمک نکرد، در کنار رژیم غذایی معمول، براساس نیاز کودک روزی یک یا چند وعده آب سیب، هلو یا آلو به فرزندتان بدهید.
-اگر یبوست طولانی شد، با تغییرات غذایی برطرف نشد و علایم دیگری مانند خون در مدفوع، وزن نگرفتن، استفراغ و تحریک‌پذیری به آن اضافه شد، به پزشک مراجعه کنید. اما ممکن است پزشک برای درمان یبوست مزمن، ملین‌های خاصی تجویز یا در مواردی که یبوست شدید است، شیاف گلیسیرین تجویز کند.

راهکارهایی برای درمان یبوست در نوزادان

کارهای مختلفی وجود دارند که به وسیله آنها می‌توانید نوزادتان را از شر یبوست رها کنید. می‌توانید الگوی تغذیه نوزاد را به‌طور موقت تغییر داده یا برخی راهکارهای فیزیکی را برای کار کردن بهتر شکم او انجام دهید:

ماساژ شکم: به آرامی شکم نوزادتان را ماساژ داده و در جهت حرکت عقربه‌های ساعت به آرامی بمالید. کف دستان‌تان را در قسمت ناف نوزاد قرار دهید و سپس با حرکات ملایم دایره‌وار شکم او را ماساژ داده و دست‌ها را به‌تدریج از وسط شکم نوزاد دور کرده و به سمت طرفین ببرید.
 حرکت دوچرخه پاها: نوزاد را به پشت قرار دهید و به آرامی پاهای نوزاد را به گونه‌ای تکان دهید که گویی در حال پدال زدن دوچرخه است. این ورزش را به صورت یکی در میان با ماساژ شکم انجام دهید. حرکت دوچرخه پاها همچنین به نوزادی که دچار نفخ شده نیز کمک می‌کند.
 یک حمام گرم: متخصصان سفارش می‌کنند نوزادی که دچار یبوست شده را حمام آب گرم کنید. چرا که حمام می‌تواند نوزاد را آرام کند و باعث شود روده‌های او به کار بیفتند. پس از حمام، در حالی‌که نوزاد را خشک می‌کنید، می‌توانید شکم او را نیز ماساژ دهید. 

منبع خبر:کانال تلگرام دکتر مهدی نیکجو