سراب گیان همدان یکی از چندین سراب زیبای غرب کشور در نهاوند است که به دلیل زیبایی خاص آن گردشگران بسیاری را جذب می‌کند .
سراب در لغت به معنای خیال و تصویر آب یا آبادی یا واحه‌ای است که در بیابان به چشم می‌خورد. معمولا در بیابان‌ها، منظره آب یا برکه دیده می‌شود که وقتی به سوی آن حرکت می‌کنیم، آن هم با همان ساعت پیش می‌رود و وقتی نزدیک می‌شویم از نظر محو می‌شود. این منظره را سراب می‌گویند. درواقع سراب فریب طبیعت است که در شرایط معین چشم را دچار خطای دید می‌کند. برخی نیز سراب یا سرآب را در معنای سرچشمه یا منبع آب می‌دانند. گاهی اوقات نیز برخی چشمه‌های پرآب در ایران هستند که وجودشان واقعی است و شاید به علت زیبا بودن نام سراب را به خود گرفته‌اند یا در فرهنگ‌های محلی چون سرچشمه آب‌های دیگر هستند، به آن‌ها سرآب هم می‌گویند .
نامیدن سراب به این چشمه‌های زیبا در معنای سرچشمه بودن آن‌ها است. اما می‌تواند ایهام هم داشته باشد و خیال‌انگیز، زیبا و رویایی بودن آن‌ها را نیز در نظر آورد. یکی از این چشمه‌های پرآب و زیبا، سراب گیان همدان است که هم سرچشمه محسوب می‌شود و هم چشم‌اندازی خیال‌انگیز دارد .
سراب گیان همدان یکی از زیباترین و پرآب‌ترین سراب‌های استان همداناست. این چشمه شگفت‌انگیز در ۱۸ کیلومتری جنوب غربی شهر نهاوند و ۲ کیلومتری تپه باستانی گیان و در شمال شهر گیان قرار گرفته است. این چشمهزیبا و پرآب و سراب چشم‌نواز دارای آب بسیار غنی و مرغوب و درختان چنار کهن و جنگلی زیبا و رویایی است. در اطراف سراب گیان درختان بلند و تنومندی وجود دارد. سرآب گیان سی و یکمین اثر طبیعی ملی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۶ اسفند ۱۳۷۸ در فهرست میراث ملی ایران قرار گرفت و ثبت ملی شد .
نام چشمه یک نام لکی است است. واژه گیان در گویش لکی نهاوند معنای جان را می‌دهد که به دلیل زیبایی‌هایی که این منطقه دارد به نام سراب جان یا سراب گیان نام گرفته است. این گوشه از طبیعت مطرود و مغفول که برای بسیاری از گردشگران شناخته شده نیست، واقعا تکه‌ای از بهشت است که به‌وسیله جاده باریکی به نهاوند وصل می‌شود و در دو سوی آن بقایای ۲۰۰ هکتاری جنگل‌های قدیم زاگرس چشم‌انداز و تابلویی فوق‌العاده از کوه، جنگل و دشت‌های وسیع و خرم ضلع غربی جاده را به نمایش می‌گذارد .
از دو مسیر می‌توان به سراب گیان رسید، یکی از مسیر جاده کرمانشاه سه‌راهی دهفول و سپس روستاهای برزول و در آخر گیان و دیگری میدان عارف نهاوند مسیر روستای دهنو و ادامه مسیر برای دسترسی به سراب گیان از روستای گیان که به نزدیکی دامنه کوهها می‌رسد. سراب گیان در ثانیه ۱ متر مکعب آبدهی دارد و آبدهی سالانه‌اش حدود ۲۵۰۰ لیتر در ثانیه است. پس با چشمه‌ای بسیار پرآب مواجه هستیم. آب چشمه مصارف آشامیدنی و کشاورزی دارد و مازادش به رودخانه گاماسیاب می‌ریزد .
اگر می‌خواهید چند ساعتی را در یک طبیعت زیبا خوش بگذرانید که آب هم داشته باشد به منطقه سراب گیان بروید. دو طرف جاده مانند شمال ایران پوشیده از درختان بلوط و پوشش گیاهی سبز است. از دل کوه و از دل صخره‌های بزرگ سنگی آب زلال از قسمت‌های مختلف بیرون می‌آید درختان کهنسال چنار نشان از قدمت طولانی منطقه دارد. دیدن این چشم‌انداز زیبا از جاده سرسبز و طبیعت اطراف آن، جاذبه‌‌هایی دارد که چشم از دیدن آن سیر نمی‌شود، گویی در یک مسیر رویایی و یک جاده خیالی به سمت بهشت روانه شده‌اید. جاده سراب گیان جاده زیبایی است، وقتی از کنار گیان وارد جاده شوید طبیعت تماما سرسبز است. بعضی از گردشگران به اندازه‌ای این جاده رویایی را دوست دارند که آن را برای اقامت و استفاده از طبیعت انتخاب می‌کنند تا از زیبایی‌ها و تصویر دل‌انگیز جاده نهایت بهره‌برداری را بکنند .
آب چشمه در بالای سراب از دل کوه بیرون می‌آید و از پایین تا بالای سراب جنگل‌های بلوط و میوه کوهی وجود دارد که بقایای جنگل‌های زاگرس هستند. در انتهای سراب گیان یک مسیر کوهنوردی در قله گاچال وجود دارد و یک جان پناه نیز در میانه مسیر است، این سراب از جنوب به کوه‌های گرین و از غرب به روستاهای مظفرآباد و مهین آباد می‌رسد. بسیاری از گردشگرانی که از این مسیر رفته‌اند و وارد جنگل های سرسبز آن شده‌اند، این جنگل‌ها را بی‌نظیر توصیف می‌کنند. ضمن اینکه مردمان لر و لک نهاوند مثل دیگر لرنشینان ایران دوست‌دار درختان و جنگل‌های بلوط هستند. بنابراین می‌توان گفت این جنگل‌ها درواقع بیش از دیگران مورد علاقه و احترام مردم نهاوند هستند .
تپه گیان در ۲ کیلومتری این سراب قرار دارد. تپه گیان یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی قابل بازدید و تحقیق هستند. باستان‌شناسان قدمت تپه گیان را به ۳۷۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسانند. کل مسیر ۲۰ کیلومتری آسفالت بوده و ۵ کیلومتر آخر طبیعت زیبا و سرسبزی دارد. متوسط آب چشمه گیان ۵ درجه سانتی‌گراد است. جاده این سراب از دیدنی‌ترین جاهای این منطقه است که بسیار باصفا و دیدنی است. آب چشمه نیز در سال‌های پیش حجم بسیاری داشت و می‌توان گفت سرآب گیان پرآب‌ترین سراب منطقه محسوب می‌شد. آب این چشه بسیار گوارا است و صدای گوش‌نواز ریزش آن بر روی سنگ‌ها، و تصویر دلنشین آب چشمه یکی از صحنه‌های زیبا را در این منطقه رقم می‌زند .
فاصله تهران تا شهر نهاوند حدود ۴۱۱ کیلومتر (حدود ۵ ساعت) است. برای رفتن به سراب گیان میدان عارف نهاوند را به سمت روستای دهنو بروید، در ادامه مسیر برای دسترسی به سراب از روستای گیان به نزدیکی دامنه کوهها می‌رسید. در مسیر این سراب، زیبا جنگل طبیعی به وسعت بیش از ۱۰۰ کیلومتر وجود دارد که شامل بلوط، چنار، گردو، زالزالک، بید، گلابی و... است. سراب گیان در فاصله کمی از «سراب کاماسیاب» قرار دارد. بهترین فصل سفر به این منطقه اردیبهشت تا اوایل آبان است. در اردیبهشت چشمه سراب گیان پرآب‌ترین روزهای خود را سپری می‌کند و طبیعت نیز زیباترین و سرسبزترین چهره خود را نشان می‌دهد. در پاییز برگ‌های درختان زرد و نارنجی شده و زمین اطراف سراب را می‌پوشانند و تصویری رویایی را از طبیعت طلایی این منطقه می‌آفرینند. گردشگرانی که طبیعت پاییزی را دوست دارند، می‌توانند در پاییز از این طبیعت روح‌نواز دیدن کرده و لذت ببرند. اطراف سرآب گیان و در زیر سایه درختان چنار منطقه، مکان‌هایی برای استراحت گردشگران تعبیه و در نظر گرفته شده است. بسیاری از اهالی نهاوند اوقات فراغت خود را در این مکان‌ها سپری می‌کنند .
